Ο ερχομός των προσφύγων στην Ιτιά

Η Ιτέα, το πρώτο τέταρτο του 20ου αιώνα
(από το αρχείο της Γεωργίας Ν. Κουτσοκλένη, προσφορά
για το βιβλίο του Δημ. Κολοβού"Η Ιτέα Παρνασσίδας-ΧΡΟΝΙΚΟ")

Τον Οκτώβριο του 1922, ενώ ακόμη δεν είχε διευκρινιστεί το μέγεθος της Μικρασιατικής τραγωδίας σε όλες του τις οδυνηρές διαστάσεις, κατέπλευσαν στο μικρό λιμάνι της πόλης μας τα πρώτα καράβια που δεν μετέφεραν τρόφιμα ή εμπορεύματα, αλλά ανθρώπινες σκιές, τους ρακένδυτους και παντελώς αποστερημένους από κάθε περιουσιακό στοιχείο, πρόσφυγες της Ιωνικής γης.

Η στρατιωτική κυβέρνηση, συγκεκριμένα η "Επανάσταση" των Πλαστήρα και Γονατά που είχε καταλύσει το Κωνσταντινικό κράτος θεωρώντας το αποκλειστικά υπεύθυνο για εκείνη την εθνική καταστροφή, προσπαθούσε να διαμοιράσει -κατά την κρίση της πάντα- τους εξαθλιωμένους μικρασιάτες σε κάθε διαθέσιμη περιοχή της χώρας, ώστε να πετύχει την ομαλή και σταδιακή ένταξή τους στην οικονομική και κοινωνική ζωή.

Εκτός της Ιτέας λοιπόν, οι πρόσφυγες προορίζονταν να εγκατασταθούν επίσης στις γειτονικές πόλεις και χωριά, όπως η Άμφισσα, το Χρισσό και οι Δελφοί. Τις πρώτες όμως ώρες κανείς τους δεν έκανε άλλη σκέψη παρά μόνο την καρδιά τους ζέσταινε η ελπίδα για τον επαναπατρισμό, όπως είχε συμβεί άλλωστε στον "πρώτο διωγμό", κατά τη διάρκεια του Α΄ παγκοσμίου πολέμου.

Τούτη τη φορά όμως, τα πράγματα ήταν πολύ διαφορετικά. Οι εθνικιστική ηγεσία της Τουρκίας ήταν αποφασισμένη να μην επιτρέψει την επάνοδο των διωχθέντων και έλαβε προς τούτο κάθε απαραίτητη ενέργεια. Οι οικίες και οι περιουσίες των χριστιανών της Μικράς Ασίας λεηλατήθηκαν, καταπατήθηκαν και περιήλθαν στην κατοχή γηγενών, οι οποίοι μεταφέρθηκαν για το σκοπό αυτό από τα βάθη της Ανατολίας και εγκαταστάθηκαν στα μικρασιατικά χώματα. Καμμία προοπτική δεν υπήρχε λοιπόν για την επιστροφή και αυτό αργά ή γρήγορα έγινε συνείδηση στους ξεριζωμένους.

Το διάλειμμα της ελιάς στην "Αποθήκη" (1930)
Από το αρχείο του ιατρού Δημ. Ι. Κολοβού

Δημιουργήθηκαν τότε δυο προσφυγικοί συνοικισμοί στην Ιτιά, ο ανατολικός και ο δυτικός και οι μικρασιάτες περιθωριοποιήθηκαν από την υπόλοιπη κοινότητα. Τα μεροκάματα ήταν δύσκολα, αφού η Ελλάδα πάλευε να ορθοποδήσει με τα πενιχρά οικονομικά της δεδομένα να μην επιτρέπουν αισιόδοξες σκέψεις. Γρήγορα, αναπτύχθηκε εχθρικό κλίμα μεταξύ ντόπιων και νεοφερμένων. Οι μεν έβλεπαν τους δε σαν μια απειλή, σαν μια αναπάντεχη κακοτυχία που περιόρισε τη δουλειά για αυτούς και τους προκαλούσε οικονομική ζημία, οι δε, πικραμένοι από τη μοίρα και την κακή τους κατάσταση, απομακρύνονταν ολοένα και περισσότερο και κλείνονταν στο στενό τους περίγυρο, ενώ συχνά γίνονταν και αντικείμενο στυγνής εκμετάλλευσης, από τους προύχοντες της περιοχής.

Χρειάσθηκε να περάσουν πάρα πολλά χρόνια, έως ότου οι δυο "πλευρές" συμβιβασθούν και χαράξουν, τελικά, κοινή πορεία προς την ευημερία και την προκοπή. Στα τέλη της δεκαετίας του '50, οι διαχωριστικές γραμμές είχαν καταλυθεί και επιτέλους, οι Ιτιώτες, σε κλίμα αδελφοσύνης και ομόνοιας, βάδισαν προς το ελπιδοφόρο μέλλον, με εμπεδωμένο πια το αίσθημα ευθύνης προς τους εαυτούς τους αλλά και τους απογόνους τους.

http://iteafwkidas.blogspot.gr/2012/08/blog-post_5746.html